Thứ Hai tuần 14 Thường niên năm I (Mt 9,18-26)

“Con bé không có chết đâu. Nó ngủ đó thôi.
Họ liền nhạo cười Ngài”

BÀI ĐỌC I (năm I): St 28, 10-22a

“Ông thấy một cái thang dựng đứng, thấy các thiên thần lên xuống trên thang, và nghe Thiên Chúa phán”.

Trích sách Sáng Thế.

Trong những ngày ấy, ông Giacóp ra khỏi xứ Bersabê, đi sang thành Haran. Khi ông tới một nơi kia, mặt trời đã lặn, ông muốn ngủ đêm lại đó, nên ông lấy một hòn đá nơi ấy mà gối đầu và ngủ tại đó. Ông chiêm bao thấy một cái thang, chân thang chấm đất và đầu thang chạm đến trời: các thiên thần lên xuống trên thang ấy.

Chúa ngự trên đầu thang và phán rằng: “Ta là Thiên Chúa Abraham tổ phụ ngươi, và là Thiên Chúa Isaac: Ta sẽ ban cho ngươi và dòng dõi ngươi đất ngươi đang ngủ đây. Dòng dõi ngươi sẽ đông đúc như bụi trên mặt đất. Ngươi sẽ tràn sang đông, tây, nam, bắc, và nhờ ngươi và dòng dõi ngươi, mọi dân tộc trên thế giới này sẽ được chúc phúc. Bất cứ ngươi đi đâu, Ta sẽ gìn giữ ngươi và Ta sẽ dẫn ngươi vào đất này: Ta sẽ không bỏ ngươi cho đến khi Ta đã thi hành điều Ta hứa với ngươi”.

Khi Giacóp tỉnh giấc mộng, ông nói: “Quả thực Chúa ngự nơi này mà tôi không biết”. Ông run sợ mà nói rằng: “Nơi này đáng kinh hãi là dường nào! Ðây chẳng khác gì đền của Thiên Chúa và cửa thiên đàng”. Sáng ngày Giacóp chỗi dậy, ông lấy hòn đá đã dùng gối đầu mà dựng lên làm bia ghi dấu, rồi đổ dầu lên trên. Ông gọi tên thành ấy là Bêthel, khi trước thành này gọi là Luza.

Giacóp đã khấn rằng: “Nếu Thiên Chúa ở với con và gìn giữ con trên đường con đang đi, ban cho con cơm ăn áo mặc, và nếu con trở về nhà cha con bằng yên, thì Chúa sẽ là Thiên Chúa của con và hòn đá con dựng lên làm bia ghi dấu đây sẽ gọi là Nhà của Thiên Chúa”.

Ðó là lời Chúa.

ĐÁP CA: Tv 90, 1-2. 3-4. 14-15ab

Ðáp: Lạy Chúa con, con tin cậy ở Ngài 

Xướng: Bạn sống trong sự che chở của Ðấng Tối Cao, bạn cư ngụ dưới bóng của Ðấng Toàn Năng, hãy thưa cùng Chúa: “Chúa là chiến lũy, nơi con nương náu; lạy Chúa, con tin cậy ở Ngài”.

Xướng: Vì chính Ngài sẽ cứu bạn thoát lưới dò của kẻ bẫy chim, và thoát khỏi quan ôn tác hại. Ngài sẽ che chở bạn trong bóng cánh của Ngài, và dưới cánh Ngài, bạn sẽ nương thân: lòng trung tín của Ngài là mã giáp và khiên thuẫn. 

Xướng: Vì người quý mến Ta, Ta sẽ giải thoát cho, Ta sẽ che chở người bởi lẽ người nhìn biết danh Ta. Người sẽ kêu cầu Ta và Ta sẽ nhậm lời; Ta sẽ ở cùng người trong lúc gian truân. 

Tin mừng: Mt 9, 18-26

¹⁸ Khi ấy, Chúa Giêsu đang nói, thì có một vị kỳ mục kia đến lạy Người mà thưa rằng: “Lạy Ngài, con gái tôi vừa mới chết, nhưng xin Ngài đến đặt tay trên nó, thì nó sẽ sống lại”.

¹⁹ Chúa Giêsu chỗi dậy, và cùng với các môn đệ, đi theo ông ấy. ²⁰ Và này có người đàn bà bị bệnh loạn huyết đã mười hai năm, tiến lại đàng sau Người và chạm đến gấu áo Người.

²¹ Vì bà nghĩ thầm rằng: Nếu tôi được chạm đến áo Người thôi, thì tôi sẽ được khỏi. ²² Chúa Giêsu ngoảnh lại, trông thấy bà ta, liền phán rằng: “Này con, hãy vững lòng. ²³ Ðức tin của con đã cứu thoát con”. ²⁴ Và người đàn bà được khỏi bệnh.

²⁵ Khi Chúa Giêsu đến nhà vị kỳ mục, và thấy những người thổi kèn và đám đông đang xôn xao, thì bảo rằng: “Các ngươi hãy lui ra, con bé không có chết đâu, nó ngủ đó thôi”.

²⁶ Họ liền nhạo cười Người. Và khi đã xua đám đông ra ngoài, Người vào cầm tay đứa bé và nó liền chỗi dậy. Tin này đồn đi khắp cả miền ấy.

1. Suy niệm (TGM Giuse Nguyễn Năng)

Sứ điệp: Tin vào Đức Kitô là điều kiện duy nhất để được cứu rỗi. Cũng chính do niềm tin này mà một thiếu phụ mắc bệnh băng huyết đã được chữa lành, và người con gái của một vị kỳ mục đã được sống lại.

Cầu nguyện: Lạy Chúa Giêsu, con cảm phục biết bao lòng tin của người thiếu phụ: giữa một đám đông mất hút, người thiếu phụ bệnh hoạn này vẫn nhận ra Chúa là Thiên Chúa quyền năng. Bà đã tin và được chữa lành.

Con cũng cảm phục niềm tin của người cha bất hạnh: trong nỗi đớn đau vì vừa mất đứa con thân yêu, ông đã sụp lạy dưới chân Chúa, van xin Chúa cứu giúp và Chúa đã đáp lời.

Con tự hỏi, trong đời con, có bao giờ con có được một niềm tin sâu sắc như thế chưa. Lạy Chúa, Chúa biết đấy, cuộc đời con đầy những lỗi lầm thiếu sót. Biết bao lần những gánh nặng khổ đau đã vùi dập đời con và làm tê liệt niềm tin yêu vào Chúa. Biết bao lần những đau đớn bệnh tật thân xác và tâm hồn đã xô con rơi vào vực thẳm của tuyệt vọng cô đơn. Con đã muốn buông xuôi tất cả và không còn tin cậy vào Chúa nữa. Biết bao lần tội lỗi đã bào mòn ý chí dấn thân của con, con đã không muốn chỗi dậy vì không còn tin vào tình thương của Chúa.

Lạy Chúa, con tin Chúa luôn đến với con trong những lúc gian nan thử thách. Xin ban thêm đức tin cho con. Xin giúp con, để trước những khó khăn và đau khổ của ngày hôm nay và ngày mai, con nhìn chúng mà không thất đảm, con mang vác mà không kêu ca, bởi con tin rằng Chúa luôn hiện diện bên con, cùng ghé vai mang vác gánh nặng của đời con. Amen.

Ghi nhớ: “Con gái tôi vừa mới chết, nhưng xin Ngài đến, nó sẽ sống lại”.

2. Suy niệm (Lm. Carôlô Hồ Bạc Xái)

A. Phân tích

Đoạn Tin Mừng này gồm hai phép lạ:

1. Cứu sống đứa con gái của một vị kì mục:

Nó đã chết: chính vị kì mục xác định như thế; khi Chúa Giêsu nói nó không chết mà chỉ ngủ thôi thì đám đông nhạo cười Ngài.

Nhưng đức tin của vị kì mục rất mạnh: Ông nói “Xin Ngài đến đặt tay trên nó thì nó sẽ sống lại”.

Chúa Giêsu cứu sống nó rất dễ dàng: “Ngài cầm tay đứa bé và nó liền chỗi dậy”.

2. Chữa bệnh cho một người bị loạn huyết:

Bệnh đã rất nặng vì chữa trị 12 năm không khỏi.

Đức tin của bà cũng rất mạnh: “Nếu tôi chạm đến áo Ngài thôi thì tôi sẽ được khỏi”.

Chính Chúa Giêsu cũng xác nhận: “đức tin của con đã cứu con”

Như thế, cả hai trường hợp đều tuyệt vọng. Nhưng cả hai người đều có đức tin rất mạnh, cho nên họ đã đạt được điều họ xin.

B. Suy gẫm

1. Chúa Giêsu là sự sống và là sự sống lại, chỉ cần chạm tới Ngài (người phụ nữ loạn huyết) hay được Ngài chạm tới (con gái vị kì mục) thì hết bệnh hay được sống lại.

Mỗi khi tôi rước lễ, tôi cũng chạm tới Mình Thánh Chúa và được Mình Thánh Chúa hoà tan trong cơ thể tôi. Khi đó, tôi cũng hãy xin Thiên Chúa ban cho tôi sự sống và sự sống dồi dào. Nhưng với điều kiện là tôi phải tin.

2. “Con bé không có chết đâu. Nó ngủ đó thôi. Họ liền nhạo cười Ngài”

Chúa Giêsu coi chết chỉ là một giấc ngủ để thức dậy là thấy cuộc sống đời đời. Nhưng dân Do Thái không tin mà còn nhạo cười Ngài. Tôi thì tuy không nhạo cười Chúa nhưng cũng chưa thực sự tin chết là một giấc ngủ cho nên tôi rất sợ chết.

3. Hai nhân vật trong chuyện này vẫn cứ tin trong hoàn cảnh lẽ ra người khác đã tuyệt vọng. Đức tin của họ còn mạnh tới nỗi nghĩ rằng chỉ cần chạm đến Chúa Giêsu hay được Ngài chạm tới thì hoàn cảnh sẽ hoàn toàn đổi mới tốt đẹp.

4. Thánh Ambrôsiô kể rằng dân chúng xứ Thrace khóc và thốt lên những tiếng kêu thảm thiết khi có một người sinh ra, và trái lại họ vui mừng hát những bài hát hân hoan khi có người qua đời. Họ tin- và họ có lý- rằng tất cả những ai đi vào trong thế giới này, một thế giới tràn đầy đau khổ đều đáng thương hại; và khi họ thoát khỏi nơi lưu đày buồn khổ này, người ta phải vui lên mừng cho họ. Melior est dies mortis die nativitatis, ngày chết là ngày đáng ưa thích hơn ngày sinh ra. (góp nhặt)

5. “Bà nghĩ bụng: tôi chỉ cần sờ được vào gấu áo của Ngài thôi là tôi sẽ được cứu” (Mát Thêu 9, 21)

Alexander đại đế của Hylạp thời xưa hoàn toàn tin cậy vị y sỹ riêng của ông. Ông tin ngay cả khi ông có lý do nghi ngờ lòng trung thành của vị y sỹ này. Một ngày kia khi Alexandre đại đế lâm bệnh, có kẻ viết thư nặc danh tố cáo vị y sỹ đã bỏ thuốc độc vào thuốc cho ông uống. Nhưng khi vị y sỹ đem thuốc đã bào chế lại, Đại đế nói “Ta hoàn toàn tin tưởng nơi y sỹ”. Nói xong ông cạn chén.

Như Alexandre đại đế đã hoàn toàn tin tưởng vào y sỹ ngay cả khi ông có lý do nghi ngờ, người đàn bà trong đọan Tin Mừng này cũng hoàn toàn tin vào Chúa Giêsu, niềm tin của bà thật mãnh liệt.

3. Suy niệm (Lm. Giuse Đinh Lập Liễm)

Niềm tin và khiêm nhường (Mt 9,18-26)

1. Tin mừng cho biết: một ông trưởng hội đường có con gái mới chết. Ông tin chắc Chúa có thể làm cho nó sống lại được, nên đến xin Chúa cứu giúp. Chúa liền đi theo ông... Dọc đường, một người đàn bà mắc bệnh băng huyết thấy Chúa thì lén sờ vào gấu áo Ngài, với niềm tin sẽ được khỏi bệnh. Và bà đã khỏi bệnh thật... Khi đến nhà ông kỳ lão, Chúa thấy người ta khóc lóc ồn ào thì bảo họ lui ra, rồi Ngài cầm tay đứa bé, nó liền sống lại. Người đàn bà băng huyết được khỏi bệnh và cô gái chết được sống lại đều nhờ lòng tin Chúa. Vì thế, đức tin rất cần cho được ơn cứu vớt phần hồn phần xác.
2. Phép lạ bởi lòng tin

Ông trưởng hội đường có đứa con gái đã chết. Chính ông xác định như thế. Khi Chúa Giêsu nói nó không chết mà chỉ ngủ thôi thì đám đông nhạo cười Ngài. Ở đây chúng ta thấy đức tin của vị kỳ mục rất mạnh. Trước sự ra đi của đứa con. Tất cả mọi phương thế trần gian đã chào thua. Lịch sử chưa bao giờ nói về một người đã chết được sống lại. Chính Chúa Giêsu cũng chưa cho ai sống lại từ cõi chết, vậy mà ông đến với Chúa, ông nói chắc ăn như bắp: “Xin Ngài đến đặt tay trên nó thì nó sẽ sống lại” (Mt 9,18).

Còn người đàn bà mắc bệnh loạn huyết: Bệnh bà rất nặng vì đã chữa trị suốt 12 năm mà không khỏi. Khi được nghe biết Chúa xuất hiện bà tin sẽ được khỏi: “Tôi chỉ cần sờ vào áo của Người thôi là sẽ được cứu” (Mt 9,20). Và đã xảy ra đúng như vậy.

Chúa Giêsu cũng xác nhận cả hai trường hợp được thụ hưởng phép lạ của Chúa là nhờ “đức tin”.

3. Thiên Chúa yêu thương hết mọi người

Tin mừng hôm nay ghi lại một vài cử chỉ của Chúa Giêsu đối với con người: một vị kỳ mục đến xin Ngài cứu đứa con vừa chết, người đàn bà mắc bệnh loạn huyết chỉ khấn thầm và sờ đến gấu áo Ngài, cả hai đại diện của đủ mọi tầng lớp mà Chúa Giêsu gặp gỡ hằng ngày. Ngài không loại trừ bất cứ hạng người nào, bất cứ giai cấp nào trong xã hội, bởi vì tất cả đều là đối tượng của Tình yêu Thiên Chúa. Vị kỳ mục tìm đến với Chúa, người đàn bà đã len lỏi giữa đám đông để sờ vào áo Ngài, đó là hình ảnh của sự tìm kiếm mà con người không ngừng thực hiện để đến với Chúa.

Nhưng thật ra, chính Thiên Chúa mới là Đấng đi bước trước để đến với con người. Phép lạ đã diễn ra như một kết quả của lòng tin: “Đức tin của con đã cứu chữa con”, nhưng cũng chính niềm tin đã giúp con người khám phá ra phép lạ Thiên Chúa không ngừng thực hiện vì yêu thương con người (Mỗi ngày một tin vui).

4. Đức tin và thử thách

Khi Chúa Giêsu đang

Niềm tin và khiêm nhường (Mt 9, 18-26)

1. Tin mừng cho biết: một ông trưởng hội đường có con gái mới chết. Ông tin chắc Chúa có thể làm cho nó sống lại được, nên đến xin Chúa cứu giúp. Chúa liền đi theo ông... Dọc đường, một người đàn bà mắc bệnh băng huyết thấy Chúa thì lén sờ vào gấu áo Ngài, với niềm tin sẽ được khỏi bệnh. Và bà đã khỏi bệnh thật... Khi đến nhà ông kỳ lão, Chúa thấy người ta khóc lóc ồn ào thì bảo họ lui ra, rồi Ngài cầm tay đứa bé, nó liền sống lại. Người đàn bà băng huyết được khỏi bệnh và cô gái chết được sống lại đều nhờ lòng tin Chúa. Vì thế, đức tin rất cần cho được ơn cứu vớt phần hồn phần xác.
2. Phép lạ bởi lòng tin

Ông trưởng hội đường có đứa con gái đã chết. Chính ông xác định như thế. Khi Chúa Giêsu nói nó không chết mà chỉ ngủ thôi thì đám đông nhạo cười Ngài. Ở đây chúng ta thấy đức tin của vị kỳ mục rất mạnh. Trước sự ra đi của đứa con. Tất cả mọi phương thế trần gian đã chào thua. Lịch sử chưa bao giờ nói về một người đã chết được sống lại. Chính Chúa Giêsu cũng chưa cho ai sống lại từ cõi chết, vậy mà ông đến với Chúa, ông nói chắc ăn như bắp: “Xin Ngài đến đặt tay trên nó thì nó sẽ sống lại” (Mt 9, 18).

Còn người đàn bà mắc bệnh loạn huyết: Bệnh bà rất nặng vì đã chữa trị suốt 12 năm mà không khỏi. Khi được nghe biết Chúa xuất hiện bà tin sẽ được khỏi: “Tôi chỉ cần sờ vào áo của Người thôi là sẽ được cứu” (Mt 9, 20). Và đã xảy ra đúng như vậy.

Chúa Giêsu cũng xác nhận cả hai trường hợp được thụ hưởng phép lạ của Chúa là nhờ “đức tin”.

3. Thiên Chúa yêu thương hết mọi người

Tin mừng hôm nay ghi lại một vài cử chỉ của Chúa Giêsu đối với con người: một vị kỳ mục đến xin Ngài cứu đứa con vừa chết, người đàn bà mắc bệnh loạn huyết chỉ khấn thầm và sờ đến gấu áo Ngài, cả hai đại diện của đủ mọi tầng lớp mà Chúa Giêsu gặp gỡ hằng ngày. Ngài không loại trừ bất cứ hạng người nào, bất cứ giai cấp nào trong xã hội, bởi vì tất cả đều là đối tượng của Tình yêu Thiên Chúa. Vị kỳ mục tìm đến với Chúa, người đàn bà đã len lỏi giữa đám đông để sờ vào áo Ngài, đó là hình ảnh của sự tìm kiếm mà con người không ngừng thực hiện để đến với Chúa.

Nhưng thật ra, chính Thiên Chúa mới là Đấng đi bước trước để đến với con người. Phép lạ đã diễn ra như một kết quả của lòng tin: “Đức tin của con đã cứu chữa con”, nhưng cũng chính niềm tin đã giúp con người khám phá ra phép lạ Thiên Chúa không ngừng thực hiện vì yêu thương con người (Mỗi ngày một tin vui).

4. Đức tin và thử thách

Khi Chúa Giêsu đang giảng dạy thì ông trưởng hội đường đến bái lạy xin cứu chữa con gái ở nhà. Chúa Giêsu lên đường đi với ông về nhà. Quãng đường không biết bao xa, nhưng vì đám đông đi theo chen lấn, và xuất hiện một bà loạn huyết chen vào “phá đám”, nên chưa đến nơi thì có người đến báo là con ông đã chết. Có lẽ lúc này đức tin của ông trưởng hội đường bị đặt trước một thử thách rất lớn, bởi lẽ ra Chúa Giêsu có thể đến sớm hơn để “bệnh nhân không chết nếu bác sĩ Giêsu đến kịp”. Thế nhưng Chúa Giêsu đã vội trấn an: “Ông đừng sợ, cứ vững tin”. Và vì vững tin mà con gái ông đã được Chúa cho hồi sinh.

Cũng vậy, hành trình đức tin của một Kitô hữu chúng ta là một chặng đường dài, đôi khi còn bị gián đoạn với bao yếu tố ngoại cảnh mà chúng ta không lường trước được, thậm chí có lúc tưởng chừng như tuyệt vọng. Nhưng nếu chúng ta vững chí như ông trưởng hội đường trong Tin mừng hôm nay thì sẽ được cứu độ (Hiền Lâm).

5. Đức tin và lòng khiêm nhường

Trường hợp ông trưởng hội đường cũng thế. Ông là một người có địa vị và thế giá trong dân. Điều này nói lên việc ông làm có ý thức và có thế giá. Thái độ khiêm nhường của ông trước mặt Chúa Giêsu diễn tả niềm tin sâu xa, ông đã quỳ mọp xuống dưới chân Chúa và khẩn khoản van xin: “Con bé nhà tôi gần chết rồi, xin Ngài đến đặt tay trên cháu, để nó được cứu chữa và được sống”. Như vậy ông này phải tin Chúa Giêsu là ai, có quyền phép thế nào ông ta mới có cử chỉ và thái độ khiêm nhường và kêu xin như thế. Qua thái độ tin tưởng và lời cầu xin ấy, ông đã được toại nguyện.

6. Truyện: Lòng khiêm nhường của thánh Đa Minh

Thánh Đa Minh một hôm nói cùng những người đang có mặt trong phòng bệnh của ngài:

- Tôi không hiểu được tại sao Thiên Chúa không khiến lửa trên trời xuống thiêu huỷ cái làng này đi, vì nó chứa chấp một người tội lỗi nhất trong thiên hạ.

Họ nhìn nhau ngơ ngác:

- Phải chi chúng con biết được kẻ tội lỗi ấy là ai, để tìm cách cho họ được cải thiện.

- Người tội lỗi ấy chính là tôi. Phải, bởi vì nếu một người tội lỗi nhất trong thiên hạ được ơn Chúa dồi dào như tôi đã được, thì người đó đã nên thánh thiện hơn tôi đây gấp ngàn vạn lần rồi.

Chính vì khiêm nhường có một giá trị to lớn như thế, nên các nhà tu đức mới gọi khiêm nhường là nhân đức nền tảng của đời sống đạo đức. Và có người còn gọi là nhân đức mẹ của các nhân đức. Nhờ khiêm nhường, người môn đệ có thể dễ dàng nhận ra được tiếng nói của Chúa và gặp được Ngài trong cuộc đời của mình. Kẻ kiêu ngạo không bao giờ gặp được Chúa.

giảng dạy thì ông trưởng hội đường đến bái lạy xin cứu chữa con gái ở nhà. Chúa Giêsu lên đường đi với ông về nhà. Quãng đường không biết bao xa, nhưng vì đám đông đi theo chen lấn, và xuất hiện một bà loạn huyết chen vào “phá đám” nên chưa đến nơi thì có người đến báo là con ông đã chết. Có lẽ lúc này đức tin của ông trưởng hội đường bị đặt trước một thử thách rất lớn, bởi lẽ ra Chúa Giêsu có thể đến sớm hơn để “bệnh nhân không chết nếu bác sĩ Giêsu đến kịp”. Thế nhưng Chúa Giêsu đã vội trấn an: “Ông đừng sợ, cứ vững tin”. Và vì vững tin mà con gái ông đã được Chúa cho hồi sinh.

Cũng vậy, hành trình đức tin của một Kitô hữu chúng ta là một chặng đường dài, đôi khi còn bị gián đoạn với bào yếu tố ngoại cảnh mà chúng ta không lường trước được, thậm chí có lúc tưởng chừng như tuyệt vọng. Nhưng nếu chúng ta vững chí như ông trưởng hội đường trong Tin mừng hôm nay thì sẽ được cứu độ (Hiền Lâm).

5. Đức tin và lòng khiêm nhường

Trường hợp ông trưởng hội đường cũng thế. Ông là một người có địa vị và thế giá trong dân. Điều này nói lên việc ông làm có ý thức và có thế giá. Thái độ khiêm nhường của ông trước mặt Chúa Giêsu diễn tả niềm tin sâu xa, ông đã quì mọp xuống dưới chân Chúa và khẩn khoản van xin: “Con bé nhà tôi gần chết rồi, xin Ngài đến đặt tay trên cháu, để nó được cứu chữa và được sống”. Như vậy ông này phải tin Chúa Giêsu là ai, có quyền phép thế nào ông ta mới có cử chỉ và thái độ khiêm nhường và kêu xin như thế. Qua thái độ tin tưởng và lời cầu xin ấy, ông đã được toại nguyện.

6. Truyện: Lòng khiêm nhường của thánh Đaminh

Thánh Đaminh một hôm nói cùng những người đang có mặt trong phòng bệnh của ngài:

- Tôi không hiểu được tại sao Thiên Chúa không khiến lửa trên trời xuống thiêu huỷ cái làng này đi, vì nó chứa chấp một người tội lỗi nhất trong thiên hạ.

Họ nhìn nhau ngơ ngác:

- Phải chi chúng con biết được kẻ tội lỗi ấy là ai, để tìm cách cho họ được cải thiện.

- Người tội lỗi ấy chính là tôi.

- Phải, bởi vì nếu một người tội lỗi nhất trong thiên hạ được ơn Chúa dồi dào như tôi đã được, thì người đó đã nên thánh thiện hơn tôi đây gấp ngàn vạn lần rồi.

Chính vì khiêm nhường có một giá trị to lớn như thế nên các nhà tu đức mới gọi khiêm nhường là nhân đức nền tảng của đời sống đạo đức. Và có người còn gọi là nhân đức mẹ của các nhân đức. Nhờ khiêm nhường, người môn đệ có thể dễ dàng nhận ra được tiếng nói của Chúa và gặp được Ngài trong cuộc đời của mình. Kẻ kiêu ngạo không bao giờ gặp được Chúa.